Снорри Стурлусон

Младшая Эдда (Часть 2)

kenningum í skáldskap þeir menn, er hersar heita. Kenna má þá sem konung eða jarl, svá at kalla þá gullbrjóta ok auðmildinga ok merkismenn ok fólksstjóra eða kalla hann oddvita liðsins eða orrostu, fyrir því at þjóðkonungr hverr, sá er ræðr mörgum löndum, þá setr hann til landstjórnar með sér skattkonunga ok jarla at dæma landslög ok verja land fyrir ófriði í þeim löndum, er konungi liggja fjarri, ok skulu þeir dómar ok refsingar vera þar jafnréttir sem sjálfs konungs. En í einu landi eru mörg heruð, ok er þat háttr konunga at setja þar réttara yfir svá mörg heruð sem hann gefr til valds, ok heita þeir hersar eða lendir menn í danskri tungu, en greifar í Saxlandi, en barúnar í Englandi. Þeir skulu ok vera réttir dómarar ok réttir landvarnarmenn yfir því ríki, er þeim er fengit til stjórnar. Ef eigi er konungr nær, þá skal fyrir þeim merki bera í orrostum, ok eru þeir þá jafnréttir herstjórar sem konungar eða jarlar.

Следом идут люди, называемые хельдами. Это бонды уважаемого рода и пользующиеся всеми правами. В кеннингах они зовутся «раздающими богатства», «призревающими и примиряющими людей». Эти кеннинги могут относиться и к правителям.

Þar næst eru þeir menn, er hölðar heita. Þat eru búendr þeir, er gildir eru at ættum ok réttum fullum. Þá má svá kenna at kalla þá veitanda fjár ok gætanda ok sætti manna. Þessar kenningar megu ok eiga höfðingjar.

Конунгов и ярлов сопровождают люди, называемые дружинниками и домашней стражей. Лендрманны тоже держат присягнувших им людей, которые зовутся в Дании и Швеции дружинниками, а в Норвегии — домашнею стражей. Они, как и дружинники конунгов, приносят клятву верности. Дружинников часто называли домашней стражей в старые времена.

Konungar ok jarlar hafa til fylgðar með sér þá menn, er hirðmenn heita ok húskarlar, en lendir menn hafa ok sér handgengna menn, þá er í Danmörku ok í Svíðjóð eru hirðmenn kallaðir, en í Nóregi húskarlar, ok sverja þeir þó eiða svá sem hirðmenn konungum. Húskarlar konunga váru mjök hirðmenn kallaðir í forneskju. Svá kvað Þorvaldr blönduskáld:

[Приводятся стихи Торвальда Блёндускальда

Konungr heill ok svá snjallir

sókn-örr, við lof görvan

óð hafa menn í munni

minn, húskarlar þínir.

и конунга Харальда Сигурдарсона с выражением «домашняя стража».]

Þetta orti Haraldr konungr Sigurðarson:

Fullafli bíðr fyllar,

finn ek oft at drífr minna,

hilmis stóls, á hæla

húskarla lið jarli.

Дружинники и старшие среди домашней стражи зовутся в кеннингах «внутренней дружиной», либо «охранниками», либо «гридью».

Hirðmenn ok húskarla höfðingja má svá kenna at kalla þá inndrótt eða verðung eða heiðmenn. Svá kvað Sighvatr:

[В двух последующих стихах Сигвата приводятся выражения «охранники вождя» и «дружина».]

Þat frá ek víg á vatni

verðung jöfurs gerðu,

nadda él en, nýla,

næst tel ek engi in smæstu.

Ok enn þetta:

Þági var sem þessum

þengils á jó strengjar

mjöð fyr malma kveðju

mær heiðþegum bæri.

Плата охранникам зовется «жалованием» либо «даром правителя».

Heiðfé heitir máli ok gjöf, er höfðingjar gefa. Svá kvað Óttarr svarti:

[В приводимой полустрофе Оттара Черного идет речь о вознаграждении «внутренней дружины».]

Góðmennis þarf ek gunnar

glóðbrjótanda at njóta.

Hér er alnennin inni

inndrótt með gram svinnum.